Każdy, kto kiedyś doznał urazu stawu kolanowego i starał się zgłębić wiedzę w tym zakresie, na pewno spotkał się z pojęciem łąkotek. Czym więc są łakotki? W przypadku stawu kolanowego są to dwie łącznotkankowe struktury, pogłębiające powierzchnię stawową kości piszczelowej, chroniące powierzchnie stawowe oraz wspomagające ruchy rotacyjne stawu kolanowego.
Rozróżniamy dwie łąkotki: boczną i przyśrodkową, które na swoich końcach, czyli rogach, są silnie związane z kością piszczelową, z kolei w swoim przebiegu łączą się nie tylko z torebką stawową, ale także z okolicznymi strukturami za pomocą różnego rodzaju połączeń więzadłowych. Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa, szersza, mniej zakrzywiona i gorzej ruchoma od łąkotki bocznej, która z kolei jest nieco krótsza, silniej zakrzywiona i bardziej pierścieniowata. W przekroju łąkotki mają kształt klina podstawą zwróconą na zewnątrz stawu. Unaczyniona jest obwodowa 1/3 część łąkotek, czyli tzw. strefa czerwona, co przekłada się na gojenie uszkodzeń w jej obrębie. Pozostałe części, czyli strefa czerwono- biała i biała, położone dalej od torebki stawowej, odżywiane są w głównej mierze przez płyn stawowy i goją się gorzej.
Uszkodzenia łąkotek dość często wymagają leczenia operacyjnego. Może dojść do nich w sposób „ostry”, czyli najczęściej na skutek urazu sportowego u osób młodych, lub „przewlekły”- często bez wyraźnego początku dolegliwości, na skutek zmian zwyrodnieniowych łąkotek u osób starszych. Łąkotka przyśrodkowa ulega uszkodzeniom kilkakrotnie częściej niż bardziej ruchoma łąkotka boczna. W przypadku ostrych uszkodzeń więzadła krzyżowego przedniego z równoczesnym uszkodzeniem łąkotki, uszkodzenia te częściej dotyczą łąkotki bocznej. Innych patologii łąkotek, takich jak łąkotka tarczowata czy torbiel łakotki, nie będziemy omawiać w tym miejscu.
Istnieje wiele sposobów klasyfikacji uszkodzeń łąkotek w zależności od przyjętego kryterium. W ten sposób możemy podzielić uszkodzenia w zależności od lokalizacji względem wspomnianych wyżej stref unaczynienia, względem położenia w obrębie samej łąkotki (róg przedni, tylny, korzeń łąkotki lub jej trzon) czy wyglądu i kształtu uszkodzenia (np. uszkodzenie horyzontalne, podłużne, typu „rączki od wiadra”, „ papuziego dziobu” i inne). Z punktu widzenia pacjenta te i bardziej szczegółowe podziały nie powinny mieć większego znaczenia a najbardziej kluczowym pozostaje odpowiedź na pytanie, czy uszkodzenie którego doznał jest uszkodzeniem stabilnym czy nie i czy wymaga leczenia operacyjnego.
Jak rozpoznać że „coś jest nie tak”? Oprócz oczywistych dolegliwości bólowych pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak obrzęk stawu, uczucie blokowania czy jego „uciekania”. W przypadku pojawienia się tego typu dolegliwości konieczna jest wizyta u lekarza ortopedy, który, w oparciu o badanie fizykalne i dodatkowe badania obrazowe, będzie kwalifikował chorego do właściwego leczenia. O ile w przypadku uszkodzeń zwyrodnieniowych łąkotki można rozważyć leczenie nieoperacyjne, o tyle w przypadku jej urazowego rozerwania, szczególnie u młodego pacjenta, należy wziąć pod uwagę zabieg operacyjny. Co więcej, w przypadku wskazań do leczenia operacyjnego nie należy odwlekać tej decyzji ze względu na możliwość pogłębienia urazu i powstania uszkodzeń towarzyszących w obrębie innych struktur stawu.
Leczenie uszkodzeń łakotek powinno za wszelką cenę zmierzać od ich naprawy. Wyjątkiem są uszkodzenia powstałe na podłożu zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych w/w struktur. W celu leczenia wykorzystuje się odpowiednie artroskopowe techniki operacyjne oraz narzędzia, dające szeroki zakres możliwości terapeutycznych lekarzowi. O ile całkowitej meniscectomii, czyli wycięcia łąkotki, praktycznie już się nie stosuje, o tyle częściowa meniscectomia jest zarezerwowana do uszkodzeń nie nadających się do naprawy. Wycięcie łąkotki, nawet częściowe, zwiększa obciążenia danej części stawu, jednakże w przypadku uszkodzeń złożonych czy zastarzałych stanowi czasem jedyną możliwość terapii. W przypadku konieczności całkowitego lub rozległego wycięcia uszkodzonej łąkotki bierze się w niektórych sytuacjach pod uwagę jej przeszczep.
Po zabiegu chory podlega rehabilitacji. Protokoły rehabilitacyjne różnią się między sobą i nie ma ustalonego, jednego sposobu postępowania pooperacyjnego. Z tego powodu jest to element dobierany indywidualnie w oparciu o doświadczenie i preferencje lekarza prowadzącego oraz współpracujących z nim fizjoterapeutów.
