Przebarwienia, inaczej nazywane hiperpigmentacją są jednym z najczęściej spotykanych problemów w gabinecie kosmetycznym. Powstają one przede wszystkim pod wpływem promieniowania UV, a także poprzez nadmierne przesuszenie skóry, stosowanie niektórych leków lub przy zaburzeniach hormonalnych. Problem ten dotyczy 35% kobiet po 30. roku życia oraz 90% kobiet po 50. roku życia. Istnieje wiele metod umożliwiających częściowe lub nawet całkowite usunięcie przebarwień, jednak nierzadko jest to długi i ciężki proces. Do najczęściej stosowanych technik należą laseroterapia, peelingi chemiczne, mezoterapia mikroigłowa, mikrodermabrazja.

Mechanizm powstawania przebarwień

Kolor skóry człowieka jest związany z obecnością barwnika z grupy melanin. Powstaje on w melanocytach, w trakcie procesu melanogenezy. Melanocyty stanowią około 1% komórek warstwy podstawnej naskórka. Produkują one melaninę, barwnik mający za zadanie ochronę komórek skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, która jest transportowana następnie do keratynocytów za pomocą melanosomów.

Melaniny są syntetyzowane w melanosomach podczas wieloetapowego procesu utleniania i polimeryzacji – melanogenezy. Warto zaznaczyć, że kluczowym czynnikiem warunkującym zachodzenie tego procesu jest obecność enzymu tyrozynazy. Dzięki niemu tyrozyna przekształca się do DOPA-chinonu, a ten następnie do eumelaniny (barwnik brązowo-czarny) lub feomelaniny (barwnik żółto-czerwony).

W przypadku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV, a także przy zbyt wysokim pH wewnątrz melanosomu, proces melanogenezy może zachodzić zbyt intensywnie, prowadząc do powstawania zmian barwnikowych.

W celu redukcji przebarwień najczęściej wykorzystuje się terapie łączone. Do zabiegów szeroko stosowanych w terapii przebarwień należą:

• Mikrodermabrazja – mechaniczne złuszczanie martwych komórek naskórka za pomocą głowicy pokrytej diamentem lub korundem. Poprzez tarcie dochodzi do złuszczenia skóry. Mikrodermabrazja może być stosowana w terapiach łączonych jako przygotowanie skóry do przyjęcia substancji aktywnych.
• Laseroterapia – do najczęściej stosowanych laserów należą: laser rubinowy Q-swich, laser Nd:Yag typu Q-swich, laser aleksandrytowy typu Q-swich oraz technologia IPL. Rodzaj laseroterapii należy dobrać w oparciu o rodzaj i rozległość przebarwień. Światło lasera zostaje zaabsorbowane przez melaninę, która następnie ulega rozproszeniu.
• Mezoterapia mikroigłowa – polega na mikronakłuwaniu skóry za pomocą dermapena i jednorazowego kardridża. Powoduje to powstawanie mikroporów, przez które mogą penetrować substancje aktywne. Głębokość nakłuć jest dobrana do miejsca zabiegowego oraz rodzaju przebarwienia. Mezoterapię mikroigłową często stosuje się w połączeniu z peelingami chemicznymi.

Substancje aktywne stosowane w terapii przebarwień:

1. Inhibitory tyrozynazy

wykazują one właściwości hamujące aktywność enzymu tyrozynazy, co powoduje spowolnienie procesu melanogenezy, a w konsekwencji powstawania przebarwień.

Do najczęściej stosowanych inhibitorów tyrozynazy należą:

• kwas kojowy
• aloesyna
• kwas elagowy
• ekstrakt z lukrecji
• resweratrol
• ekstrakt z suszonych liści morwy
• kwas cynamonowy
• oligopeptyd-68
• kwas azelainowy

• Peelingi kwasowe

2. Peelingi kwasowe

Rodzaj i stężenie kwasu, jak i ilość i częstotliwość zabiegów w serii powinny być dobrane do stopnia zaawansowania problemu.

Jednym z najczęściej stosowanych peelingów chemicznych jest kwas glikolowy. Należy on do alfahydroksykwasów. Ma on za zadanie rozluźnić wiązania pomiędzy martwymi komórkami naskórka, co prowadzi do złuszczania martwych komórek naskórka.

Kwas salicylowy należy do betahydroksykwasów. Jest on przede wszystkim stosowany podczas kuracji skór trądzikowych. Wykazuje właściwości rozjaśniające w przypadku przebarwień pozapalnych, ostudy oraz piegów.

Kwas trójchlorooctowy wykazuje silne właściwości złuszczające. Po jego aplikacji pojawia się zbielenie naskórka (tzw. „frost”). Jest on spowodowany koagulacją białek komórek naskórka. Ze względu na mały rozmiar cząsteczki dociera on do skóry właściwej.

Kwas azelainowy wykazuje działanie rozjaśniające, poprzez zahamowanie syntezy enzymu tyrozynazy, a w konsekwencji procesu melanogenezy. Jego ogromną zaletą jest możliwość stosowania go przez cały rok (nie powoduje on fotouczuleń).

3. Retinoidy

Jest to obszerna grupa związków zawierających witaminę A lub jej pochodne. Najbardziej aktywną formą wykorzystywaną w kosmetologii jest kwas retinowy. Innymi skutecznymi substancjami z tej grupy są retinol, retinal, tretynoina. Wykazują one działanie inhibitujące aktywność tyrozynazy. Złuszczają martwe komórki naskórka oraz przeciwdziałają fotostarzeniu skóry. Retinol jest często stosowany w procedurach zabiegowych razem z witaminą C oraz kwasem glikolowym.

4. Witamina C

Kwas askorbinowy jest szeroko wykorzystywany w kosmetologii w terapiach anti-aging oraz fotostarzenia. Wykazuje właściwości antyoksydacyjne, „zmiatając” wolne rodniki. W preparatach musi występować w minimum 10% stężeniu oraz pH poniżej 3,5.