Rozwój cywilizacji sprawił że coraz częściej mamy do czynienia z siedzącym trybem życia w pracy i podczas spędzania wolnego czasu. Brak zdrowej aktywności ruchowej oraz regularnych ćwiczeń sprzyja powstawaniu otyłości, zmniejszeniu masy mięśni i osłabieniu ich siły. Skutkuje to niewłaściwą stabilizacją grzbietu, która jest czynnikiem sprzyjającym powstawaniu zmian patologicznych kręgosłupa.
Odcinkami z największymi zakresami ruchomości są, odcinek lędźwiowo-krzyżowy i odcinek szyjny. W związku z tym największe prawdopodobieństwo pojawienia się choroby krążka międzykręgowego występuje właśnie w przypadku tych struktur. Pierwszymi i często bagatelizowanymi objawami są niewielkie dolegliwości bólowe grzbietu, lub nagłe i szybko ustępujące ostre ukłucia. Jest to już pierwszy sygnał który może alarmować o pojawieniu się zmian w kręgosłupie. Najczęstszymi schorzeniami krążka w przypadku odcinka L-S jest tzw. rwa kulszowa. Która objawia się ostrym i uporczywym bólem dolnej części pleców. Charakterystyczne jest promieniowanie bólu do jednej kończyny dolnej, oraz zmniejszenie siły mięśniowej. Ból może być też odczuwalny wyłącznie w nodze z pominięciem bólu pleców, oznacza to ucisk na korzeń nerwu kulszowego. Analogicznie w przypadku rwy barkowej, mamy do czynienia z uciskiem w odcinku szyjnym odpowiadające za unerwienie kończyny górnej. Charakteryzuje się też promieniowaniem objawów, jakimi będzie ból i odrętwienie ręki.
Budowa krążka międzykręgowego
Kręgosłup jest zespołem stawów występujących pomiędzy każdym z kręgów. Między poszczególnymi kręgami znajduje się krążek międzykręgowy, potocznie nazywany dyskiem. Zadaniem krążków jest amortyzacja pomiędzy poszczególnymi kręgami, oraz zapobieganie powstawania tarcia w wyżej wymienionych stawach. Ich budowa jest dosyć prosta, lecz w swojej niewielkiej złożoności bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania narządu ruchu. Krążek składa się z zewnętrznej części zwanej pierścieniem włóknistym, oraz wewnętrznej o nazwie jądro miażdżyste. Do dyskopatii dochodzi kiedy struktura jądra miażdżystego zbyt mocno uciska, lub przerywa strukturę pierścienia włóknistego, powodując zmianę chorobową. Zależnie od miejsca, oraz strony wystąpienia patologii, może powodować ucisk na tkanki, korzenie nerwów, czy nawet rdzeń kręgowy.
Zmiany patologiczne dotyczące krążka międzykręgowego można podzielić na kilka grup:
Dehydratacja – Chodzi o odwodnienie krążka międzykręgowego. Wpływa to na zmniejszenie sprężystości całego dysku i sprawia że jest podatny na poważniejsze zmiany.
Protruzja – Powstanie wypukliny, czyli wysunięcia się jądra miażdżystego poza obręb kręgu. Nie następuje wtedy przerwanie struktur pierścienia włóknistego. Charakteryzuje się ostrym bólem.
Ekstruzja – Przepuklina krążka, gdzie dochodzi do przerwania ciągłości pierścienia włóknistego. Ten stan objawia się już bardzo ostrym bólem, ograniczeniem czucia i problemami z poruszaniem.
Degeneracja – Przeciążeniowa zmiana kształtu jądra miażdżystego i fragmentarycznego pęknięcia struktur pierścienia włóknistego
Sekwestracja – Czyli rozerwanie jądra miażdżystego z możliwością przeniesienia się jego fragmentów w obręb kanału kręgowego.
Stenoza – Jest to zwężenie kanału kręgowego, gdzie jednym z czynników może być właśnie dyskopatia. Objawia się dużym bólem podczas ruchu, oraz spoczynku.
Z czynników ryzyka do wystąpienia dyskopatii można wymienić:
- Małą aktywność ruchową
- Nieprawidłowy sposób wykonywania ćwiczeń ruchowych
- Nieprawidłową postawę ciała podczas wykonywania codziennych czynności
- Pracę siedzącą
- Dużą masę ciała
- Palenie tytoniu
- Skrzywienie kręgosłupa
Metody diagnostyki dyskopatii
Celem zdiagnozowania dyskopatii powinno się wykonać następujące badania:
- Badanie odruchów nerwowych
- Badanie siły mięśni
- Badanie palpacyjne (dotykowe) podczas ruchu i spoczynku
- Badanie ruchowe na objaw Laseque’a. W przypadku rwy kulszowej.
Diagnostyką obrazową, która w dokładny sposób przedstawia zmiany w strukturach kręgosłupa jest badanie rezonansem magnetycznym. W czytelny sposób przedstawia stan faktyczny krążków międzykręgowych i rdzenia kręgowego. Pozwala na zastosowanie celowanej terapii, która przynosi szybsze i zauważalne efekty.
Metody leczenia dyskopatii
Kiedy mamy już do czynienia ze zmianami strukturalnymi kręgosłupa należy skorzystać z pomocy specjalisty neurologa, neurochirurga, lub fizjoterapeuty. Jeżeli sytuacja nie wymaga ingerencji chirurgicznej powinno się skorzystać z rehabilitacji, dzięki której można zlikwidować dolegliwości bólowe, lub całkowicie zlikwidować zmiany chorobowe.
Metody stosowane w Fizjoterapii wykorzystywane w walce z dyskopatią, to między innymi fizykoterapia. Stosuje się zabiegi prądami interferencyjnymi, które wnikając głęboko w tkanki powodują regenerację pierścienia włóknistego i tkanek go otaczających. Kolejnym zabiegiem który wykazuje bardzo dobre wyniki terapeutyczne jest diatermia krótkofalowa. Zabieg ten podnosi temperaturę tkanek głębokich zmniejszając ich napięcie i pobudzając regenerację. Skuteczne tez będzie dodatkowe zastosowanie laseroterapii miejscowej, oraz promieniowania podczerwonego.
Najskuteczniejsze metody terapii:
- Terapia manualna – Czyli zespół złożonych chwytów i manipulacji czynno – biernych wykonywanych przez fizjoterapeutę. Pozwala w skuteczny sposób rozciągnąć i odbarczyć obciążone struktury tkankowe.
- Wprowadzenie u pacjenta ćwiczeń angażujących mięśnie grzbietu, oraz kończyn dolnych i górnych.
- Terapia Mckenziego, która po odpowiednim zdiagnozowaniu podłoża dolegliwości, będzie polegać na wykorzystaniu mechanizmu zgięciowo wyprostnego grzbietu.
- Instruktaż dotyczący przyjmowania prawidłowych i nie przeciążeniowych pozycji w codziennym funkcjonowaniu.
Profilaktyka
Aby uniknąć wystąpienia objawów należy wykonywać ćwiczenia usprawniające mięśnie grzbietu, pośladków, obręczy biodrowej, mięśni głębokich jamy brzusznej, oraz obręczy barkowej. Bardzo ważne jest unikanie schylania się na prostych nogach, gdzie obciążamy w dużym stopniu odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa. Długotrwałe pochylanie do przodu połączone ze zgarbioną postawą, będzie powodowało wystąpienie zmian w odcinku piersiowym i szyjnym kręgosłupa. Często ta pozycja pojawia się podczas spędzania czasu przy komputerze, oraz długotrwałego korzystania ze smartfona.
